Podobieństwa i różnice z innymi zawodami 

(PL) Pielęgniarka – specjalista pielęgniarstwa ratunkowego to zawód pokrewny do (UA) Pielęgniarki stacji pogotowia i oddziału ratunkowego. W obu występuje podobny zakres zadań zawodowych. Mogą się one jednak różnić wymaganym poziomem wykształcenia. Dla podjęcia pracy w zawodzie (PL) Pielęgniarki – specjalisty pielęgniarstwa ratunkowego aktualnie minimalny wymagany poziom wykształcenia to ukończenie studiów I stopnia (NQF 6), preferowany to NQF 7, podczas gdy w Ukrainie NQF 5. Ponieważ zawód (PL) Pielęgniarki jest w Polsce zawodem regulowanym, dostęp do niego jest uwarunkowany spełnieniem wielu warunków i uzyskaniem prawa wykonywania zawodu. Zostanie (PL) Pielęgniarką – specjalistą pielęgniarstwa ratunkowego wymaga ukończenia szkolenia specjalizacyjnego i zdania państwowego egzaminu specjalizacyjnego. (UA) Pielęgniarką stacji pogotowia i oddziału ratunkowego można zostać mając w Ukrainie specjalizację w zakresie pomocy i opieki w nagłych wypadkach. Specjalizacja w Ukrainie obejmuje jednak ukierunkowanie podczas podstawowego kształcenia pielęgniarskiego oraz wiedzę i umiejętności zdobyte na stanowisku pracy. Zdecydowanie się więc różni od specjalizacji pielęgniarskiej w Polsce. 

Synteza: udziela specjalistycznych świadczeń zdrowotnych ratujących życie pacjentom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych, budowlanych, podczas klęsk żywiołowych, katastrof, w nagłych zachorowaniach zagrażających życiu, czyli w stanach nagłego  zagrożenia zdrowotnego.

• organizuje pracę własną i podległego personelu zgodnie z zasadami BHP, ergonomii, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska
• opracowuje standardy i procedury praktyki zawodowej
• prowadzi i monitoruje prowadzenie dokumentacji medycznej czynności ratunkowych 
• ocenia stan zdrowia pacjenta w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego
• prowadzi resuscytację krążeniowo-oddechową człowieka dorosłego i dziecka w stanach nagłych
• prowadzi farmakoterapię w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego 
• współpracuje z członkami zespołu terapeutycznego szpitalnego oddziału ratunkowego, kieruje zespołem podstawowym ratownictwa medycznego
• nadzoruje przygotowania i obsługę sprzętu i aparatury ratującej życie
• kieruje akcją ratowniczą w miejscu zdarzenia jednostkowego oraz masowego do chwili przybycia służb specjalistycznych
• kontroluje i ocenia działania ratunkowe
• monitoruje wdrażanie i funkcjonowanie standardów, procedur stosowanych w pielęgniarstwie ratunkowym
• organizuje i prowadzi szkolenia personelu  pielęgniarskiego w zakresie pielęgniarstwa ratunkowego
• uczestniczy w badaniach naukowych w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego oraz wykorzystuje wyniki badań w działalności praktycznej

Dodatkowe zadania: 

• naucza zawodu pielęgniarki
• prowadzi zajęcia dydaktyczne z zakresu pielęgniarstwa ratunkowego w kształceniu ustawicznym pielęgniarek

Wykaz świadczeń, do których jest uprawniona (PL) Pielęgniarka – specjalista pielęgniarstwa ratunkowego

1. Ocena stanu pacjenta w celu ustalenia postępowania i podjęcia decyzji o prowadzeniu lub odstąpieniu od medycznych czynności ratunkowych.
2. Układanie pacjenta w pozycji właściwej dla jego stanu zdrowia.
3. Podjęcie i prowadzenie podstawowej i zaawansowanej resuscytacji krążeniowooddechowej u dorosłych i dzieci na podstawie wytycznych ILCOR.
4. Bezprzyrządowe przywracanie drożności dróg oddechowych.
5. Przyrządowe przywracanie drożności dróg oddechowych z zastosowaniem: rurki ustnogardłowej, rurki nosowo-gardłowej, maski krtaniowej, rurki krtaniowej i  innego dostępnego sprzętu do nadgłośniowego udrażniania dróg oddechowych, konikopunkcji.
6. Wykonanie intubacji dotchawiczej w nagłym zatrzymaniu krążenia.
7. Odsysanie dróg oddechowych metodą otwartą i zamkniętą.
8. Stosowanie tlenoterapii biernej.
9. Stosowanie wspomagania oddechu za pomocą worka samorozprężalnego.
10. Stosowanie tlenoterapii czynnej przy użyciu maski twarzowej, worka samorozprężalnego z zastawką jednokierunkową lub z użyciem respiratora
11. Wykonanie defibrylacji zautomatyzowanej.
12. Wykonanie defibrylacji ręcznej na podstawie zapisu EKG z defibrylatora / monitora.
13. Wykonanie EKG z teletransmisją.
14. Monitorowanie czynności układu oddechowego.
15. Monitorowanie czynności układu krążenia metodami nieinwazyjnymi i inwazyjnymi.
16. Wykonanie kaniulacji żył obwodowych kończyn górnych, dolnych, żyły szyjnej zewnętrznej.
17. Wykonanie dojścia doszpikowego.
18. Podawanie leków drogą dożylną, doszpikową, domięśniową, podskórną, dotchawiczą, doustną  i wziewną.
19. Odbarczenie odmy prężnej drogą nakłucia jamy opłucnowej.
20. Pobranie krwi tętniczej w sytuacji założonego dostępu tętniczego.
21. Oznaczenie poziomu parametrów krytycznych, w tym: stężenia glukozy w surowicy krwi, stężenia elektrolitów w surowicy krwi, gazometrii krwi włośniczkowej, tętniczej, żylnej z użyciem dostępnego sprzętu (glukometru, analizatora parametrów krytycznych) oraz interpretacja uzyskanych wyników.
22. Ocena stanu zdrowia pacjenta na podstawie przeprowadzonego badania fizykalnego, analizy  i interpretacji badań diagnostycznych oraz monitorowania funkcji i parametrów życiowych i podjęcie działań ratunkowo-terapeutyczno-pielęgnacyjnych.
23. Ocena efektywności podejmowanych czynności ratunkowo-terapeutycznopielęgnacyjnych.
24. Opatrywanie ran i  tamowanie krwotoków z  użyciem dopuszczonego do obrotu sprzętu i środków medycznych.
25. Unieruchomienie kręgosłupa w sytuacji podejrzenia złamania, ze szczególnym uwzględnieniem odcinka szyjnego.
26. Odebranie porodu w warunkach pozaszpitalnych.
27. Prowadzenie segregacji medycznej w SOR i postępowaniu przedszpitalnym.
28. Podejmowanie działań zabezpieczających celem ograniczenia skutków zdrowotnych zdarzenia.
29. Przygotowanie pacjenta i opieka medyczna podczas transportu.
30. Kierowanie zespołem ratownictwa medycznego.
31. Prowadzenie szkolenia z zakresu resuscytacji krążeniowo-oddechowej dla różnych grup odbiorców.
32. Nadzorowanie przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony personelu w jednostkach ratownictwa medycznego.
33. Podawanie samodzielnie bez zlecenia lekarskiego doraźnie w nagłych wypadkach leków określonych w przepisach Ministerstwa Zdrowia z tego zakresu.

Źródło: Program szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego dla pielęgniarek
 

Poziom NQF (Polskiej Ramy Kwalifikacji): 6 LUB 7

Ukończenie studiów wyższych II stopnia (magisterskich) na kierunku „Pielęgniarstwo”.
(LUB) 
Ukończenie studiów wyższych I stopnia na kierunku „Pielęgniarstwo”.
Więcej: art.52 ustawy z dnia 15 lipca o zawodach pielęgniarki i położnej
(ORAZ)
staż pracy w zawodzie pielęgniarki wynoszący co najmniej 2 lata w okresie ostatnich 5 lat.
(ORAZ)
Pozytywnie zdany państwowy egzamin specjalizacyjny po ukończonej specjalizacji

Dokument potwierdzający kwalifikacje w zawodzie

• dyplom magistra pielęgniarstwa
• dyplom licencjata pielęgniarstwa
• prawo wykonywania zawodu
• tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego

Dodatkowe informacje

Zawód pielęgniarki może wykonywać tylko osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu stwierdzone albo przyznane przez właściwą okręgową radę pielęgniarek i położnych (właściwą dla miejsca, na terenie którego osoba starająca się o to prawo zamierza podjąć pracę) oraz pielęgniarka będąca obywatelem państwa członkowskiego UE art.24 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej.

Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki przysługuje osobie, która:
1) Posiada odpowiednie wykształcenie.
2) Posiada pełną zdolność do czynności prawnych.
3) Posiada stan zdrowia, który pozwala na wykonywanie zawodu pielęgniarki.
4) Wykazuje nienaganną postawę etyczną.

Ustawowy obowiązek stałego aktualizowania wiedzy i umiejętności zawodowych pielęgniarek może się odbywać w formie kursów kwalifikacyjnych, kursów specjalistycznych, kursów dokształcających oraz szkolenia specjalizacyjnego (specjalizacji).
 

Ponieważ zawód (PL) Pielęgniarki jest w  Polsce zawodem regulowanym, dostęp do niego jest uwarunkowany spełnieniem wielu warunków i uzyskaniem prawa wykonywania zawodu.

Ścieżka standardowa (dla obywateli państw trzecich, czyli osób posiadających kwalifikacje uzyskane w państwie niebędącym państwem członkowskim UE) Nostryfikacja dyplomu

• Nostryfikacja dyplomu

W odniesieniu do Ukrainy nostryfikacji można dokonać tylko w przypadku dyplomu ukończenia studiów wyższych I i II stopnia w zakresie pielęgniarstwa (tytuł bakałwra lub magistra). W polskich szkołach wyższych nie prowadzi się kształcenia w skróconym cyklu, więc nie jest możliwa nostryfikacja dyplomu młodszego specjalisty / młodszego bakaławra. W tym przypadku konieczne jest uzupełnienie kwalifikacji poprzez ukończenie studiów I stopnia w systemie polskim.

• Zdanie egzaminu z języka polskiego w celu uzyskania urzędowego poświadczenia znajomości języka polskiego w mowie i piśmie (certyfikat wydany przez Państwową Komisję do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego) w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej, wydane na podstawie ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz.U. z 2019 r. poz. 1480 oraz z 2020 r. poz. 285).

• Stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu pielęgniarki.

• Pełna zdolność do czynności prawnych.

• Złożenie wniosku do odpowiedniej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych o przyznanie 
ograniczonego prawa wykonywania zawodu pielęgniarki na czas odbycia stażu adaptacyjnego.

• Odbycie stażu adaptacyjnego, który trwa 6 miesięcy.

Staż adaptacyjny odbywa się obecnie na podstawie przepisów zawartych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 25 października 2016 r. w sprawie stażu adaptacyjnego dla cudzoziemców ubiegających się o przyznanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej (Dz. U. poz. 1792); aktualnie jego odbycie nie wymaga posiadania zezwolenia na pracę.

• Po odbyciu stażu adaptacyjnego możliwe jest uzyskanie pełnego prawa wykonywania zawodu 
pielęgniarki.

W Polsce prawo wykonywania zawodu pielęgniarki albo położnej cudzoziemcowi przyznaje okręgowa rada pielęgniarek i  położnych właściwa ze względu na miejsce przyszłego wykonywania zawodu.
Konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku do odpowiedniej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych.
 

Inne wymagania w celu uzyskania pełnego prawa wykonywania zawodu pielęgniarki:

• zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej albo inny dokument stwierdzający uprawnienie do przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

• zaświadczenie o wykonywaniu zawodu pielęgniarki, położnej na podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym dotychczas wykonywał zawód;

• zaświadczenie odpowiedniego organu państwa, którego jest obywatelem, że nie został pozbawiony prawa wykonywania zawodu lub prawo to nie zostało zawieszone i nie toczy się przeciwko niemu postępowanie w sprawie pozbawienia lub zawieszenia prawa wykonywania zawodu;

• nienaganna postawa etyczna.

Podstawa prawna: art. 35 i 36 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, 
Dz.U. 2011 nr 174 poz. 1039.
 

Uwaga: część procedur jest odpłatna

Postępowanie w sprawie przyznania prawa wykonywania zawodu przed okręgową radą pielęgniarek i położnych jest natomiast bezpłatne

Ścieżka uproszczona (rozwiązanie tymczasowe dla osób objętych działaniem ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa)

Obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje pielęgniarki w Ukrainie przyznać warunkowe prawo 
wykonywania zawodu pielęgniarki, jeżeli spełnia określone warunki: 
• ma pełną zdolność do czynności prawnych;
• jej stan zdrowia pozwala na wykonywanie zawodu pielęgniarki;
• wykazuje nienaganną postawę etyczną;
• posiada dyplom pielęgniarki, wydany w innym państwie niż państwo członkowskie Unii Europejskiej.

Jeżeli obywatel Ukrainy posiada co najmniej 3-letnie doświadczenie zawodowe jako pielęgniarka, uzyskane w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających dzień złożenia wniosku o wyrażenie zgody na wykonywanie zawodu w Polsce może ubiegać się o uzyskanie zgody na samodzielne wykonywanie zawodu pielęgniarki. Posiadanie powyższego doświadczenia zawodowego nie jest jednak warunkiem obowiązkowym uzyskania warunkowego prawa wykonywania zawodu pielęgniarki.

Nie ma obowiązku nostryfikacji dyplomu; brak jest wymogu zalegalizowania dyplomu lub duplikatu. Co więcej, w przypadku braku dokumentów, można przedstawić dokument / dokumenty w formie niebudzącej wątpliwości kopii (dobrej jakości odwzorowanie dokumentu). W okresie 6 miesięcy po zakończeniu konfliktu zbrojnego należy dosłać oryginał lub notarialnie potwierdzoną kopię dokumentu.

Nie ma wymogu formalnego potwierdzenia znajomości języka polskiego. 

Zgody na wykonywanie zawodu pielęgniarki udziela Minister Zdrowia, którego decyzja otwiera drogę do przyznania osobie zainteresowanej przez Okręgową radę pielęgniarek i położnych (w ciągu 7 dni) warunkowego prawa wykonywania zawodu pielęgniarki na okres 5 lat. 

W przypadku uzyskania zgody na samodzielne wykonywanie zawodu pielęgniarki, przez pierwsze 3 miesiące zatrudnienia w zawodzie na terytorium RP wykonywać się będzie zawód pod nadzorem innej pielęgniarki. W przypadku osób, które nie spełniają warunku 3-letniego doświadczenia zawodowego uzyskanego w ostatnich 5 latach, może być udzielona zgoda na wykonywanie zawodu pod nadzorem innej pielęgniarki.

Osoba, która uzyskała prawo wykonywania zawodu jest zobowiązana do zgłoszenia ministrowi zdrowia w jakim podmiocie leczniczym i na jaki okres została zatrudniona, w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczeń zdrowotnych w tym podmiocie. Brak dokonania zgłoszenia może stanowić podstawę do cofnięcia zgody na wykonywanie zawodu w Polsce.

Dokładny opis procedury znajduje się tutaj – na stronie Ministerstwa Zdrowia.

Uwaga: Procedury te są bezpłatne, choć jest obowiązek dostarczenia tłumaczeń przysięgłych składanych ukraińskich dokumentów. 

Podstawa prawna: art. 64 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Dz.U. 2022 poz. 583.

Specjalizacje pielęgniarskie w Ukrainie zdecydowanie różnią się od specjalizacji polskich, więc aby zostać (PL) Pielęgniarką – specjalistą organizacji i zarządzania należało dodatkowo ukończyć szkolenie specjalizacyjne w  odpowiedniej dziedzinie organizacji i  zarządzania oraz zdać państwowy egzamin specjalizacyjny. Należy wskazać, iż ta dziedzina specjalizacji przestała obowiązywać w dniu 23.08.2015 r. Aktualnie zatem nie jest ona prowadzona w Polsce i nie ma możliwości uzyskania tytułu specjalisty w tej dziedzinie.
Więcej informacji: Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych oraz Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych.