Podobieństwa i różnice z innymi zawodami 

Według oficjalnych dokumentów, w Ukrainie nie wyodrębnia się osobnych, dodatkowych wymagań dla nauczycieli języka obcego. Natomiast w Polsce (PL) Lektor języka obcego (w regulacjach oświatowych zwany Nauczycielem języka obcego) jest zawodem regulowanym, którego wykonywanie wymaga nie tylko spełnienia warunków dla zawodu nauczyciela, ale także wymagań dodatkowych.

Synteza: prowadzi zajęcia dydaktyczne na kursach intensywnych, przyspieszonych, miesięcznych, semestralnych, weekendowych w szkołach języków obcych, w szkołach i przedszkolach, zakładach pracy stosując nowoczesne metody nauczania języków obcych; przeprowadza testy kontrolne, egzaminy semestralne, wydaje certyfikaty kończące określony poziom nauczania języka obcego.

• opracowuje scenariusze zajęć z określonego języka obcego
• dobiera odpowiednie podręczniki i multimedialne pomoce dydaktyczne
• przekazuje podstawowe informacje o kulturze kraju, charakterystyczne dla danego obszaru językowego
• dokonuje wstępnego pomiaru umiejętności językowych uczestników kursu
• dba o umiejętność poprawnego formułowania wypowiedzi i rozumienia języka żywego przez uczestników kursu
• umożliwia uczestnikom kursu kontaktu z native speakerem
• stosuje nowoczesne programy nauczania oraz dobiera multimedialne metody zapewniające szybkie opanowanie języka obcego
• przekazuje kolejne porcje materiału nauczania języka obcego
• przeprowadza ćwiczenia takie jak: odgrywanie ról, rozmowy w formie wywiadu, luki informacyjne, gry, ankiety, praca w parach itp.
• przeprowadza testy kontrolne, które dają możliwość sprawdzenia swoich postępów i są wskazówką do dalszej nauki
• przeprowadza po każdym semestrze egzamin, którego zaliczenie umożliwia rozpoczęcie nauki na kolejnym etapie zaawansowania
• przekazuje uczestnikom raporty postępów z opisową oceną dotychczasowych osiągnięć i wskazówkami do dalszej nauki
• udziela konsultacji i pomocy w nadrobieniu zaległości w szkole lub przez Internet
• stale doskonali swoje umiejętności językowe, poznaje nowe metody nauczania

Dodatkowe zadania zawodowe

• tłumaczy teksty z języka polskiego na język obcy i z języka obcego na polski
• prowadzi zajęcia na wakacyjnych obozach językowych.

Poziom NQF (Polskiej Ramy Kwalifikacji): 7 - 4 (w zależności od rodzaju szkoły)

Kwalifikacje do nauczania języków obcych we wszystkich typach szkół*
 (w tym w przedszkolach) oraz kolegiach pracowników służb społecznych posiada osoba, która:

• ukończyła studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku filologia w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego 
• oraz posiada przygotowanie pedagogiczne 

(LUB)

• ukończyła studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, w kraju, w którym językiem urzędowym jest dany język obcy 
• oraz posiada przygotowanie pedagogiczne

(LUB)

• ukończyła studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, na dowolnym kierunku (specjalności), i legitymuje się świadectwem egzaminu z danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia
• oraz posiada przygotowanie pedagogiczne

(LUB) 

• ukończyła studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, na dowolnym kierunku (specjalności) i legitymuje się świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia II, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia

(LUB)

• ukończyła nauczycielskie kolegium języków obcych w specjalności danego języka obcego

Kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach i szkołach podstawowych posiada również osoba, która:

• ukończyła studia I stopnia na kierunku filologia w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego 
• oraz posiada przygotowanie pedagogiczne

(LUB) 

• ukończyła studia I stopnia na dowolnym kierunku (specjalności) i legitymuje się (a) świadectwem egzaminu z danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym, o którym mowa, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub (b) świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia II; więcej o obu egzaminach w załączniku do rozporządzenia

(LUB)

• ukończyła zakład kształcenia nauczycieli w dowolnej specjalności oraz legitymuje się (a) świadectwem egzaminu z danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub (b) świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia I lub II; więcej o obu egzaminach w załączniku do rozporządzenia

(LUB) 

• legitymuje się świadectwem dojrzałości 
• legitymuje się świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia I lub II, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia.

Kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I–III szkół podstawowych posiada również osoba, która:

• ukończyła studia wyższe na kierunku pedagogika w zakresie dającym przygotowanie do nauczania w przedszkolach lub klasach I–III szkół podstawowych, a dodatkową specjalnością nauczycielską był język obcy

(LUB) 

• ukończyła studia I stopnia, studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku pedagogika w zakresie nauczania języka obcego w przedszkolach lub klasach I–III szkół podstawowych

(LUB) 

• ma kwalifikacje do pracy w przedszkolach lub klasach I–III szkół podstawowych
• a ponadto legitymuje się świadectwem egzaminu z danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia
• i ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny, w zakresie wczesnego nauczania danego języka obcego

(LUB) 

• ma kwalifikacje do pracy w przedszkolach lub klasach I–III szkół podstawowych
• oraz legitymuje się świadectwem egzaminu z danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia
• a ponadto ukończyła studia I stopnia, studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku filologia
• i posiada przygotowanie pedagogiczne do nauczania języka obcego

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575

Dokument potwierdzający kwalifikacje w zawodzie 

• dyplom magistra
• dyplom licencjata
• dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli 
• świadectwo zdania egzaminu językowego (wykaz uznawanych egzaminów: załącznik do Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575.

W zakresie przygotowania pedagogicznego: 

• dyplom ukończenia studiów pedagogicznych lub inny dokument wydany przez uczelnię (np. suplement do dyplomu, świadectwo ukończenia studiów podyplomowych)
• dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli
• świadectwo ukończenia pedagogicznego kursu kwalifikacyjnego

Dodatkowe informacje

Ws. kwalifikacji wymaganych do nauczania w szkołach dwujęzycznych lub oddziałach dwujęzycznych zob. art.13 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575.

Ws. kwalifikacji wymaganych do nauczania języka regionalnego dla uczniów nalezących do mniejszości narodowych, etnicznych lub społeczności posługujących się językiem regionalnym: zob. art. 14 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575.

Za zakład kształcenia nauczycieli uważa się: kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych, studium nauczycielskie, studium wychowania przedszkolnego, studium nauczania początkowego lub pedagogiczne studium techniczne.

Przygotowanie pedagogiczne jest rozumiane w przepisach jako nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia oraz pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną – w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin. 

Wymiar przygotowania pedagogicznego, nie dotyczy osób, które uzyskały przygotowanie pedagogiczne przed dniem 31.10.1991. 

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575

Zawód nauczyciela, w tym przypadku (PL) Lektora języka obcego / Nauczyciel języka obcego zawodem regulowanym, tzn. przed podjęciem pracy w tym zawodzie konieczne jest spełnienie określonych prawem warunków, tj. oprócz warunków opisanych powyżej, w części  kwalifikacje wymagane oraz warunku niekaralności. 

Dodatkowo, w szkołach mogą być zatrudniani nauczyciele niebędący obywatelami polskimi wtedy, gdy taka potrzeba wynika z organizacji nauczania w szkole, przede wszystkim jednak na stanowiskach nauczycieli języków obcych. 

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 października 1992 r. w sprawie zasad i  warunków zatrudniania w  szkołach i  placówkach publicznych nauczycieli nie będących obywatelami polskimi, Dz.U. 1992 nr 85 poz. 432

Ważne

Decyzje w zakresie zatrudnienia danej osoby na stanowisku nauczyciela podejmuje dyrektor szkoły lub placówki.

Istniejące obecnie ścieżki dostępu do tego zawodu dla obywateli państw trzecich, w tym obywateli Ukrainy:

Ścieżka standardowa

Konieczne jest uznanie wymaganego dyplomu ukończenia studiów na odpowiednim kierunku poprzez: (a) nostryfikację,  Więcej informacji  NAWA (b) uznanie go za równoważny z polskim dyplomem ukończenia studiów wyższych magisterskich; w przypadku Ukrainy za takie uznawane są dyplomy uzyskane do 20.06.2006 r. Więcej informacji: NAWA.

Podstawa prawna: art. 38 i art. 39 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Dz.U. 2022 poz. 583.

Konieczne może się także okazać potwierdzenie przygotowania pedagogicznego lub jego uzupełnienie na kursie kwalifikacyjnym.

Ścieżka uproszczona

Dyrektor placówki może w uzasadnionych przypadkach zatrudnić osobę niespełniającą wymagań, ale posiadającą w ocenie dyrektora szkoły odpowiednie przygotowanie do prowadzenia zajęć. Dyrektor szkoły może uznać przygotowanie za właściwe nawet w przypadku braku nostryfikacji dyplomu.

Podstawa prawna: art. 15 ustawy – Prawo oświatowe, Dz.U. 2017 poz. 59.

Ścieżka tymczasowa

W  latach szkolnych 2021/2022–2023/2024 na stanowisku pomocy nauczyciela (jako asystent nauczyciela) może być zatrudniona osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego, jeżeli posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. 

Nie ma wymogu oficjalnego potwierdzania znajomości języka polskiego.

Podstawa prawna: art. 57 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Dz.U. 2022 poz. 583.