Podobieństwa i różnice z innymi zawodami 

(PL) Nauczyciel przedmiotu w szkole podstawowej to zawód pokrewny do (UA) Nauczyciela w szkole podstawowej (z dyplomem młodszego specjalisty) oraz (UA) Nauczyciela klas początkowych szkoły średniej ogólnokształcącej. Występuje w ich przypadku stosunkowo zbieżny zakres ogólnych zadań, jednak osoba wykonująca zawód (UA) Nauczyciela szkoły podstawowej (z dyplomem młodszego specjalisty) może posiadać wykształcenie niższe niż wymagane w zawodzie (PL) Nauczyciela przedmiotu w szkole podstawowej. Ważne jest tutaj podkreślenie, że szkoła podstawowa w Ukrainie trwa 4 lata, a w Polsce 8, z czego wynika też pokrewieństwo do zawodu (UA) Nauczyciel klas początkowych szkoły średniej ogólnokształcącej. Mogą też występować znaczące różnice w szczegółowym zakresie zadań zawodowych tych nauczycieli. Dodatkową barierą w dostępie do polskiego zawodu jest fakt, że jest on regulowany. Możliwe (i stosowane w praktyce) jest natomiast podjęcie pracy w charakterze (PL) Asystenta nauczyciela dziecka cudzoziemskiego, (PL) Asystenta edukacji romskiej czy (PL) Asystenta nauczyciela w szkole. Jako że są one zawodami o niższym progu wejścia stanowić mogą tymczasowe rozwiązanie na czas uzupełniania/potwierdzania kwalifikacji w zawodzie nauczyciela w Polsce.

Synteza: prowadzi zajęcia dydaktyczno-wychowawcze nauczając danego przedmiotu w szkole podstawowej; dba, aby uczniowie nabyli wiedzę i umiejętności określone w podstawach programowych kształcenia  ogólnego dla szkół podstawowych. Realizuje zadania związane z  powierzonym stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły:  dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z  zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, wspiera uczniów w ich rozwoju i dba o własny rozwój zawodowy.

• realizuje podstawę programową Ministerstwa Edukacji i Nauki (w zakresie nauczanego przedmiotu)
• realizuje program nauczania danego przedmiotu według zasad współczesnej dydaktyki, z zastosowaniem nowoczesnych metod nauczania i środków dydaktycznych
• wyposaża uczniów w wiedzę ogólną z zakresu nauczanego przedmiotu
• aktualizuje treści kształcenia i udoskonala metody nauczania w związku  z rozwojem nauk właściwych dla nauczanego przedmiotu
• kształtuje u uczniów umiejętności intelektualne i praktyczne określone  w podstawie programowej oraz szkolnych programach nauczania
• decyduje w sprawie doboru metod, form organizacyjnych, podręczników, środków dydaktycznych w nauczaniu swojego przedmiotu
• doskonali metody nauczania i wychowania
• zapewnia warunki do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia
• stwarza warunki sprzyjające rozwijaniu u uczniów samodzielności myślenia, wdraża do samodzielnej, systematycznej pracy, przy zastosowaniu nowoczesnych metod dydaktycznych
• dba o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich  zgodnie z ideą demokracji, rozwija u uczniów wrażliwość społeczną, moralną i estetyczną
• krzewi dobre obyczaje i dba o czystość języka ojczystego ucznia w mowie i piśmie
• realizuje założenia polityki państwa i przestrzega prawa oświatowego
• stale ocenia umiejętności uczniów, ich postępy w nauce oraz analizuje  przyczyny niepowodzeń
• prowadzi dokumentację pedagogiczną w zakresie osiąganych wyników  nauczania i realizacji programu nauczania
• komunikuje się i współpracuje z rodzicami i opiekunami uczniów
• współdziała z nauczycielami innych przedmiotów, pedagogiem szkolnym, psychologiem w celu korelacji treści kształcenia i doskonalenia pracy pedagogicznej
• kształtuje u uczniów podstawowe umiejętności intelektualne i praktyczne, określone w podstawie programowej przedmiotu oraz szkolnych programach nauczania
• zapewnia uczniom odpowiednie warunki do nauki poprzez dbałość o pracownię przedmiotową i jej wyposażenie
• reaguje na zjawiska patologiczne w rodzinie i środowisku ucznia oraz  współdziała z rodzicami, instytucjami opieki i ochrony praw dziecka,  informuje rodziców o wynikach dydaktyczno-wychowawczych uczniów
• zapewnia opiekę i pomoc indywidualną dla uczniów będących w trudnej  sytuacji szkolnej lub społeczno-wychowawczej, w tym organizuje indywidualną opiekę nad uczniami z trudnościami w nauce i zachowaniu
• bierze udział w doskonaleniu zawodowym, poszerza i aktualizuje wiedzę z zakresu nauczanego przedmiotu, przez uczestniczenie w różnych  formach kształcenia i samokształcenia, wzbogaca własny warsztat  pracy przedmiotowej i wychowawczej
• przestrzega zasad etyki zawodowej, zachowania tajemnicy służbowej,  ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosowania przepisów  prawa dotyczących ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowisk  wymaganych na stanowisku pracy

Dodatkowe zadania zawodowe:

• pełni funkcję nauczyciela-konsultanta, nauczyciela-doradcy metodycznego
• pełni funkcję opiekuna organizacji szkolnej, organizuje zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne kształtujące aktywność społeczną i umiejętność spędzania czasu wolnego uczniów (np. prowadzi koła zainteresowań, zajęcia wyrównawcze dla uczniów słabszych, sprawuje opiekę nad uczniami w czasie wycieczek, turniejów, zawodów, olimpiad itp.)
• pełni funkcję wychowawcy klasy itp.

Poziom NQF (Polskiej Ramy Kwalifikacji): 6 lub 7

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach podstawowych posiada osoba, która:

• ukończyła studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami 
• posiada przygotowanie pedagogiczne 

(LUB)

• ukończyła studia I stopnia na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami 
• posiada przygotowanie pedagogiczne

(LUB)

• ukończyła studia I stopnia na kierunku, którego efekty kształcenia i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu na odpowiednim etapie edukacyjnym
• posiada przygotowanie pedagogiczne 

(LUB)

• ukończyła studia I stopnia na kierunku (specjalności) innym niż powyższe 
• ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny, w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, 
• posiada przygotowanie pedagogiczne

(LUB)

• jest absolwentem zakładu kształcenia nauczycieli w  specjalności odpowiadającej nauczanemu przedmiotowi lub prowadzonym zajęciom

(LUB)

• jest absolwentem zakładu kształcenia nauczycieli w  specjalności innej niż wymieniona powyżej 
• ukończyła kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć.

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575 z późn. zm

Dokument potwierdzający kwalifikacje w zawodzie 

• dyplom magistra
• dyplom licencjata
• dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli

W zakresie przygotowania pedagogicznego: 

• dyplom ukończenia studiów pedagogicznych lub inny dokument wydany przez uczelnię (np. suplement do dyplomu, świadectwo ukończenia studiów podyplomowych)
• dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli
• świadectwo ukończenia pedagogicznego kursu  kwalifikacyjnego

Dodatkowe informacje

Przygotowanie pedagogiczne jest rozumiane w przepisach jako nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia oraz pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną – w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin.

Wymiar przygotowania pedagogicznego, nie dotyczy osób, które uzyskały przygotowanie pedagogiczne przed dniem 31.10.1991.

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575 z późn. zm.

Nauczyciel przedmiotu w szkole podstawowej musi spełniać warunek niekaralności potwierdzony zaświadczeniem z Krajowego Rejestru Karnego i nie może przeciwko niemu toczyć się postępowanie karne.

Za zakład kształcenia nauczycieli uważa się: kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych, studium nauczycielskie, studium wychowania przedszkolnego, studium nauczania początkowego lub pedagogiczne studium techniczne.

Zawód nauczyciela, w tym przypadku (PL) Nauczyciela przedmiotu w szkole podstawowej jest w Polsce zawodem regulowanym, tzn. przed podjęciem pracy w tym zawodzie konieczne jest spełnienie określonych prawem warunków, tj. oprócz warunków opisanych powyżej, w części  kwalifikacje wymagane oraz warunku niekaralności. 

Dodatkowo, w szkołach mogą być zatrudniani nauczyciele niebędący obywatelami polskimi, wtedy, gdy taka potrzeba wynika z organizacji nauczania w szkole, przede wszystkim jednak na stanowiskach nauczycieli języków obcych. 

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 października 1992 r. w sprawie zasad i  warunków zatrudniania w  szkołach i  placówkach publicznych nauczycieli nie będących obywatelami polskimi, Dz.U. 1992 nr 85 poz. 432

Ważne

Decyzje w zakresie zatrudnienia danej osoby na stanowisku nauczyciela podejmuje dyrektor szkoły lub placówki.

W odniesieniu do Ukrainy nostryfikacji można dokonać tylko w przypadku dyplomu ukończenia studiów wyższych I i II stopnia (tytuł bakaławra lub magistra). W polskich szkołach wyższych nie prowadzi się kształcenia w skróconym cyklu, więc nie jest możliwa nostryfikacja dyplomu młodszego specjalisty / młodszego bakaławra. W tym przypadku konieczne jest uzupełnienie kwalifikacji poprzez ukończenie studiów I stopnia w systemie polskim. 

Ścieżka standardowa

Konieczne jest uznanie wymaganego dyplomu ukończenia studiów na odpowiednim kierunku poprzez: (a) nostryfikację,  Więcej informacji  NAWA (b) uznanie go za równoważny z polskim dyplomem ukończenia studiów wyższych magisterskich; w przypadku Ukrainy za takie uznawane są dyplomy uzyskane do 20.06.2006 r. Więcej informacji: NAWA.

Podstawa prawna: art. 38 i art. 39 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Dz.U. 2022 poz. 583.

Konieczne może się także okazać potwierdzenie przygotowania pedagogicznego lub jego uzupełnienie na kursie kwalifikacyjnym. 

Ścieżka uproszczona

Dyrektor placówki może w uzasadnionych przypadkach zatrudnić osobę niespełniającą wymagań, ale posiadającą w ocenie dyrektora szkoły odpowiednie przygotowanie do prowadzenia zajęć. Dyrektor szkoły może uznać przygotowanie za właściwe nawet w przypadku braku nostryfikacji dyplomu.

Podstawa prawna: art. 15 ustawy – Prawo oświatowe, Dz.U. 2017 poz. 59

Ścieżka tymczasowa

W  latach szkolnych 2021/2022–2023/2024 na stanowisku pomocy nauczyciela (jako asystent nauczyciela) może być zatrudniona osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego, jeżeli posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. 

Nie ma wymogu oficjalnego potwierdzania znajomości języka polskiego.

Podstawa prawna: art. 57 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Dz.U. 2022 poz. 583.