Podobieństwa i różnice z innymi zawodami 

(PL) Nauczyciel przedmiotów teoretycznych zawodowych/ Nauczyciel teoretycznych przedmiotów zawodowych to zawód pokrewny do (UA) Nauczyciela zawodu. W zawodach tych występuje zbieżny zakres zadań, choć w Ukrainie nie ma formalnego rozróżnienia na nauczyciela prowadzącego zajęcia w zakresie przedmiotów teoretycznych zawodowych, a takiego, który odpowiada za jego praktyczną naukę zawodu. Dodatkowo, osoba wykonująca zawód (UA) Nauczyciela zawodu może posiadać wykształcenie znacząco niższe niż wymagane w zawodzie (PL) Nauczyciela przedmiotów teoretycznych zawodowych (zwanego w regulacjach oświatowych Nauczycielem teoretycznych przedmiotów zawodowych czy (PL) Nauczyciela praktycznej nauki zawodu. Dodatkową barierą w dostępie do tych polskich zawodów stanowi to, że są one regulowane.

Synteza: prowadzi zajęcia dydaktyczno-wychowawcze w branżowych szkołach I i II stopnia, technikach oraz w szkołach policealnych, naucza przedmiotów zawodowych wspólnych dla danego zawodu oraz przedmiotów zawodowych specjalistycznych zgodnie z  podstawą  programową.

• (w zakresie nauczanego przedmiotu) uwzględnia podstawę programową kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego
• decyduje o metodach i sposobach realizacji podstawy programowej
• planuje proces dydaktyczno-wychowawczy  w ramach nauczanego przedmiotu
• przekazuje uczniom wiedzę teoretyczną  przewidzianą w programie nauczania nauczanego przedmiotu
• wykorzystuje w toku zajęć wiadomości i umiejętności z teorii zawodowej, instruktażu, literatury technicznej itp.
• realizuje program nauczania z zachowaniem korelacji z zawodowymi przedmiotami praktycznymi, dostosowuje treści kształcenia do  wymogów  stawianych przez rynek pracy
• doskonali metody nauczania i wychowania
• rozwija u uczniów wrażliwość społeczną, moralną i estetyczną
• aktualizuje program nauczania o treści wynikające z rozwoju techniki i technologii w zakresie nauczanego zawodu lub kwalifikacji
• stwarza warunki sprzyjające rozwijaniu u uczniów samodzielności myślenia, wdraża uczniów do samodzielnej, systematycznej pracy, przy zastosowaniu nowoczesnych metod dydaktycznych
• przygotowuje teoretycznie uczniów do wykonywania zadań zawodowych, określonych w podstawie programowej kształcenia w danym zawodzie
• wdraża uczniów do przestrzegania zasad ergonomii, bhp, ppoż. i ochrony środowiska podczas wykonywania wszelkich prac oraz zapoznaje z zasadami udzielania pierwszej pomocy
• sprawdza i ocenia osiągnięcia edukacyjne uczniów oraz prowadzi dokumentację pedagogiczną w zakresie osiąganych wyników nauczania i realizacji programu nauczania
• komunikuje się i współpracuje z  rodzicami  i opiekunami uczniów
• nawiązuje i utrzymuje ścisłą współpracę z innymi nauczycielami, pedagogiem szkolnym lub  psychologiem
• poszerza i aktualizuje wiedzę z zakresu nauczanego przedmiotu, doskonali kwalifikację przez uczestniczenie w różnych formach doskonalenia i samokształcenia, w tym w ramach obowiązkowych szkoleń branżowych;

Dodatkowe zadania zawodowe

• pełni funkcję wychowawcy klasy
• koordynuje praktyki uczniowskie
• prowadzi komisje przedmiotów zawodowych, koła zainteresowań
• opracowuje prezentacje, prace modelowo-konstrukcyjne i przedstawia je na lekcji lub podczas imprez okolicznościowych (dni otwartych itp.).

Poziom NQF (Polskiej Ramy Kwalifikacji): 6 lub 7

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela teoretycznych przedmiotów zawodowych w branżowych szkołach I stopnia, branżowych szkołach II stopnia, technikach i szkołach policealnych, w tym w szkołach 
w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, posiada osoba, która:

• ukończyła studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku (specjalności) zgodnym z  nauczanym  przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami 
• oraz posiada przygotowanie pedagogiczne

(LUB)

• ukończyła studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku, 
• którego efekty kształcenia w zakresie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, wskazane w podstawie programowej dla  tego  przedmiotu na odpowiednim etapie edukacyjnym
•  oraz posiada przygotowanie pedagogiczne

(LUB)

• ukończyła studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony powyżej 
• oraz ukończyła studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć 
• oraz posiada przygotowanie pedagogiczne

(LUB)

• ukończyła studia I stopnia na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem oraz  posiada  przygotowanie  pedagogiczne 

(LUB)

• ukończyła studia I stopnia na kierunku, którego efekty kształcenia w zakresie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu, wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu na odpowiednim etapie edukacyjnym 
• oraz posiada przygotowanie pedagogiczne

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575

Dokument potwierdzający kwalifikacje w zawodzie 

• dyplom magistra
• dyplom licencjata

W zakresie przygotowania pedagogicznego:

• dyplom ukończenia studiów pedagogicznych lub inny dokument wydany przez uczelnię (np. suplement do dyplomu, świadectwo ukończenia studiów podyplomowych)
• dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli
• świadectwo ukończenia pedagogicznego kursu  kwalifikacyjnego.

Dodatkowe informacje

Nauczyciel teoretycznych przedmiotów zawodowych spełniać warunek niekaralności potwierdzony zaświadczeniem  z  Krajowego Rejestru Karnego i nie może przeciwko niemu  toczyć się postępowanie karne.

Zgodnie z art. 120 ust. 3a ustawy, prawo oświatowe w przypadku osób prowadzących praktyczną naukę zawodu, osoby te nie mogą być karane za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, przestępstwo przeciwko rodzinie i opiece [...] – spełnienie tego warunku jest potwierdzane oświadczeniem osoby prowadzącej praktyczną naukę zawodu – nie jest wymagane złożenie zapytania do KRK.

Za zakład kształcenia nauczycieli uważa się: kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych, studium nauczycielskie, studium wychowania przedszkolnego, studium nauczania początkowego lub pedagogiczne studium techniczne

Przygotowanie pedagogiczne jest rozumiane w przepisach jako nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia oraz pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną – w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin. 

Wymiar przygotowania pedagogicznego, nie dotyczy osób,  które uzyskały przygotowanie pedagogiczne przed dniem  31.10.1991. 

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575.

Zawód nauczyciela, w  tym przypadku (PL) Nauczyciela przedmiotów teoretycznych zawodowych jest w Polsce zawodem regulowanym, tzn. przed podjęciem pracy w tym zawodzie konieczne jest spełnienie określonych prawem warunków, tj. oprócz warunków opisanych powyżej, w części  kwalifikacje wymagane oraz warunku niekaralności. 

Dodatkowo, w szkołach mogą być zatrudniani nauczyciele niebędący obywatelami polskimi wtedy, gdy taka potrzeba wynika z organizacji nauczania w szkole, przede wszystkim jednak na stanowiskach nauczycieli języków obcych. 

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 października 1992 r. w sprawie zasad i warunków zatrudniania w szkołach i placówkach publicznych nauczycieli nie będących obywatelami polskimi, Dz.U. 1992 nr 85 poz. 432.

Ważne

Decyzje w zakresie zatrudnienia danej osoby na stanowisku nauczyciela podejmuje dyrektor szkoły lub placówki.

W odniesieniu do Ukrainy nostryfikacji można dokonać tylko w przypadku dyplomu ukończenia studiów wyższych I i II stopnia (tytuł bakaławra lub magistra). W polskich szkołach wyższych nie prowadzi się kształcenia w skróconym cyklu, więc nie jest możliwa nostryfikacja dyplomu młodszego specjalisty / młodszego bakaławra. W tym przypadku konieczne jest uzupełnienie kwalifikacji 
poprzez ukończenie studiów I stopnia w systemie polskim. 

Istniejące obecnie ścieżki dostępu do tego zawodu dla obywateli państw trzecich, w tym obywateli Ukrainy:

Ścieżka standardowa

Konieczne jest uznanie wymaganego dyplomu ukończenia studiów na odpowiednim kierunku poprzez: (a) nostryfikację,  Więcej informacji  NAWA (b) uznanie go za równoważny z polskim dyplomem ukończenia studiów wyższych magisterskich; w przypadku Ukrainy za takie uznawane są dyplomy uzyskane do 20.06.2006 r. Więcej informacji: NAWA.

Podstawa prawna: art. 38 i art. 39 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Dz.U. 2022 poz. 583.

Konieczne może się także okazać potwierdzenie przygotowania pedagogicznego lub jego uzupełnienie na kursie kwalifikacyjnym. 

Ścieżka uproszczona

Dyrektor placówki może w uzasadnionych przypadkach zatrudnić osobę niespełniającą wymagań, ale posiadającą w ocenie dyrektora szkoły odpowiednie przygotowanie do prowadzenia zajęć. Dyrektor szkoły może uznać przygotowanie za właściwe nawet w przypadku braku nostryfikacji dyplomu.

Podstawa prawna: art. 15 ustawy – Prawo oświatowe, Dz.U. 2017 poz. 59.

Ścieżka tymczasowa

W  latach szkolnych 2021/2022–2023/2024 na stanowisku pomocy nauczyciela (jako asystent nauczyciela) może być zatrudniona osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego, jeżeli posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. 

Nie ma wymogu oficjalnego potwierdzania znajomości języka polskiego.

Podstawa prawna: art. 57 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Dz.U. 2022 poz. 583.