Podobieństwa i różnice z innymi zawodami 

(PL) Nauczyciel osób z niepełnosprawnością intelektualną (Oligofrenopedagog) to zawód pokrewny do zawodu (UA) Nauczyciela dzieci z niepełnosprawnościami. Zawody te różnią się w tym przypadku zakresem przypisanych im zadań zawodowych. W Ukrainie, przynajmniej według oficjalnych dokumentów, nauczyciel dzieci z niepełnosprawnościami może zajmować się zarówno osobami, którymi opiekuje się w Polsce oligofrenopedagog, jak i nauczyciel przewlekle chorych i niepełnosprawnych ruchowo. Innymi słowy, w obszarze opieki i nauczania osób z niepełnosprawnościami w Polsce wyłoniła się już daleko idąca specjalizacja - w zależności od tego czy chodzi o pracę z osobami z niepełnosprawnością ruchową czy intelektualną.

WAŻNE

W Polsce szczegółowe wymagania w odniesieniu do różnych specjalności nauczycielskich w szkołach specjalnych reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575 z późn. zm. Nie ma ono odpowiednika w Ukrainie. Zawiera ono ważną klasyfikację zawodów nauczycielskich w szkołach specjalnych i przypisuje im następujące wymagania:

Nauczyciele uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym, znacznym, lub głębokim oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi

wymagane są:

• ukończenie studiów nadających kwalifikacje w zakresie pracy z uczniami z niepełnosprawnością intelektualną lub posiadających kwalifikacje do pracy w danym typie szkoły
• i dodatkowo kwalifikacje w zakresie niepełnosprawności intelektualnej ukończenie studiów nadających kwalifikacje w zakresie pracy z uczniami z niepełnosprawnością intelektualną lub posiadających kwalifikacje do pracy w danym typie szkoły

Nauczyciele uczniów z pozostałymi niepełnosprawnościami 

wymagane są:

• posiadanie kwalifikacji do nauczania przedmiotu (prowadzenia zajęć)
• i dodatkowo kwalifikacje z pedagogiki specjalnej w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów (oligofrenopedagogika, surdopedagogika, tyflopedagogika, uczniowie przewlekle chorzy i niepełnosprawni ruchowo) posiadanie kwalifikacji do nauczania przedmiotu (prowadzenia zajęć)

Synteza: prowadzi zajęcia dydaktyczno-wychowawcze i opiekuńcze z dziećmi i młodzieżą upośledzoną umysłowo w różnym stopniu w: przedszkolach specjalnych, szkołach podstawowych specjalnych, specjalnych szkołach przysposabiających do pracy, szkołach zawodowych specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych; przygotowuje uczniów upośledzonych umysłowo, w miarę ich możliwości, do pełnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa.

Zadania zawodowe

 

• prowadzi zajęcia dydaktyczno-wychowawcze i opiekuńcze, dostosowane do możliwości psychofizycznych każdego ucznia, w ramach przewidzianych programem nauczania przedmiotów ogólnokształcących, teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz praktycznej nauki zawodu; 
• prowadzi zajęcia rewalidacji indywidualnej, takie jak: gimnastyka korekcyjna, usuwanie wad wymowy, usprawnianie i doskonalenie technik szkolnych ucznia; 
• planuje proces dydaktyczno-wychowawczy w ramach nauczania przedmiotu lub prowadzonych innych zajęć; 
• planuje i przygotowuje pomoce dydaktyczne dla każdego ucznia; 
• prowadzi zajęcia dydaktyczno-wychowawcze w środowisku naturalnym, na licznych wycieczkach do miejsc użyteczności publicznej (punkty usługowe, sklepy, instytucje, teatry, muzea, kina itp.); 
• wdraża uczniów do samodzielności możliwej do osiągnięcia (przy głębszych upośledzeniach - do samoobsługi, przy upośledzeniu lekkim - do samodzielnego życia w społeczeństwie), rozwija ich zainteresowania, kształtuje pożądane postawy; 
• ściśle współpracuje z rodziną dziecka, wspomaga ją swoją wiedzą (pedagogizacja), pomaga w organizowaniu ""grup wzajemnego wspierania""; 
• stosuje wobec uczniów różne formy opieki i podejmuje działania na rzecz poprawy warunków materialnych i wychowawczych; 
• opracowuje różnorodne narzędzia pomiaru osiągnięć uczniów, analizuje wyniki nauczania; 
• ciągle doskonali własny warsztat pracy, podwyższa kwalifikacje na studiach podyplomowych oraz na kursach aktualizujących wiedzę merytoryczną. 

Poziom NQF (Polskiej Ramy Kwalifikacji): 6 lub 7

Ukończenie studiów wyższych lub zakładu kształcenia nauczycieli, w zakresie nadającym kwalifikacje do pracy z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną, na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki. Więcej: art.3 i 4 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575. 

(LUB)  

Posiadanie kwalifikacji wymaganych do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki Więcej: art.3 i 4 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575. 

Oraz ukończenie studiów podyplomowych, zakładu kształcenia nauczycieli lub kursu kwalifikacyjny, w zakresie nadającym kwalifikacje do pracy z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną.  

Dokument potwierdzający kwalifikacje w zawodzie

 

• dyplom magistra 
• dyplom licencjata 
• dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli  
• dyplom studiów podyplomowych  
• świadectwo ukończenia kursu kwalifikacyjnego

Dodatkowe informacje

wymagane są:  

 

ukończenie studiów nadających kwalifikacje w zakresie pracy z uczniami z niepełnosprawnością intelektualną lub posiadających kwalifikacje do pracy w danym typie szkoły i dodatkowo kwalifikacje w zakresie niepełnosprawności intelektualnej

Nauczyciel osób z niepełnosprawnością intelektualną (Oligofrenopedagog) musi spełniać warunek niekaralności potwierdzony zaświadczeniem z Krajowego Rejestru Karnego i nie może przeciwko niemu toczyć się postępowanie karne. 

Za zakład kształcenia nauczycieli uważa się: kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych, studium nauczycielskie, studium wychowania przedszkolnego, studium nauczania początkowego lub pedagogiczne studium techniczne. 

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz.U. 2017 poz. 1575. 

Zawód nauczyciela osób z niepełnosprawnością intelektualną (Oligofrenopedagoga) jest w Polsce zawodem regulowanym, tzn. przed podjęciem pracy w tym zawodzie konieczne jest spełnienie określonych prawem warunków, tj.: 

• warunków opisanych w pkt. 2.1.4. 

• warunku niekaralności  

Dodatkowo, w szkołach mogą być zatrudniani nauczyciele nie będący obywatelami polskimi wtedy, gdy taka potrzeba wynika z organizacji nauczania w szkole, przede wszystkim jednak na stanowiskach nauczycieli języków obcych.  

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 października 1992 r. w sprawie zasad i warunków zatrudniania w szkołach i placówkach publicznych nauczycieli nie będących obywatelami polskimi, Dz.U. 1992 nr 85 poz. 432. 

Ważne! Decyzje w zakresie zatrudnienia danej osoby na stanowisku nauczyciela podejmuje dyrektor szkoły lub placówki.

Ścieżka standardowa

Konieczne jest uznanie wymaganego dyplomu ukończenia studiów na odpowiednim kierunku  

a) poprzez nostryfikację; Więcej informacji o procedurze: NAWA   

b) poprzez uznanie go za równoważny z polskim dyplomem ukończenia studiów wyższych magisterskich; w przypadku Ukrainy za takie uznawane są dyplomy uzyskane do 20.06.2006 r. Więcej informacji: NAWA   

Konieczne może się także okazać potwierdzenie przygotowania pedagogicznego lub jego uzupełnienie na kursie kwalifikacyjnym.  

Podstawa prawna: art. 38 i art. 39 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Dz.U. 2023 poz. 103. 

Ścieżka uproszczona

Dyrektor placówki może w uzasadnionych przypadkach zatrudnić osobę niespełniającą wymagań, ale posiadającą w ocenie dyrektora szkoły odpowiednie przygotowanie do prowadzenia zajęć. Dyrektor szkoły może uznać przygotowanie za właściwe nawet w przypadku braku nostryfikacji dyplomu. 

Podstawa prawna: art. 15 ustawy – Prawo oświatowe, Dz.U. 2017 poz. 59. 

Ścieżka tymczasowa

W latach szkolnych 2021/2022–2023/2024 na stanowisku pomocy nauczyciela (jako asystent nauczyciela) może być zatrudniona osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego, jeżeli posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki.  

Nie ma wymogu oficjalnego potwierdzania znajomości języka polskiego. 

Podstawa prawna: art.57 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Dz.U. 2023 poz. 103.